Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
Η ελληνική κυβέρνηση εφαρμόζει «απόκριση δύο ταχυτήτων στο προσφυγικό»: μία για τους πρόσφυγες από την Ουκρανία και μία άλλη για όλους τους άλλους πρόσφυγες, σύμφωνα με νέο ενημερωτικό δελτίο του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, της Oxfam και της Save the Children.
Στο ενημερωτικό δελτίο περιγράφεται λεπτομερώς πώς, τους τελευταίους δύο μήνες, άτομα που εγκατέλειψαν την Ουκρανία και αναζήτησαν προστασία στην Ελλάδα απέκτησαν άμεση πρόσβαση σε προστασία, υγειονομική περίθαλψη και στην αγορά εργασίας. Όπως ανέφεραν οι ως άνω οργανώσεις, η ελληνική κυβέρνηση έχει, επίσης, ξεκινήσει να παρέχει στέγαση και στήριξη για την αγορά τροφίμων.
Στον αντίποδα, την ίδια περίοδο σημειώθηκαν πολλαπλά περιστατικά βίαιων επαναπροωθήσεων ατόμων που αιτούνταν άσυλο από άλλες χώρες – συμπεριλαμβανομένων περιπτώσεων παιδιών και εγκύων γυναικών, οι οποίοι τέθηκαν υπό κράτηση και μεταφέρθηκαν με βάρκα σε νησίδες στον Έβρο. Στα μέσα Μαρτίου, αιτούντες άσυλο ανέφεραν τον τραγικό θάνατο ενός παιδιού 4 ετών από τη Συρία, το οποίο πνίγηκε όταν έπεσε στη θάλασσα στη διάρκεια μιας τέτοιας επιχείρησης.
Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση δημιούργησε, μια εύχρηστη διαδικτυακή διαδικασία καταγραφής για τους Ουκρανούς που αιτούνται προστασία. Αντιθέτως, η καταγραφή των αιτήσεων ασύλου στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι σχεδόν απολύτως δυσλειτουργική και απρόσιτη για άλλες εθνικότητες, καθώς και για Ουκρανούς που έφθασαν στην Ελλάδα πριν από τις 26 Νοεμβρίου 2021, όπως αναφέρει το ενημερωτικό δελτίο.
Η αναφορά παρουσιάζει και άλλες περιπτώσεις διακριτικής και μεροληπτικής μεταχείρισης, με τους Ουκρανούς να αποκαλούνται «πραγματικοί πρόσφυγες» ενώ άλλα άτομα που αιτούνται προστασία να χαρακτηρίζονται «παράνομοι μετανάστες» από κυβερνητικούς αξιωματούχους. Ακόμη, υπήρξαν αναφορές ότι Αφγανοί πρόσφυγες στο καμπ Σερρών στη βόρεια Ελλάδα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα κοντέινερ στα οποία διαμένουν και να μετακινηθούν σε ερειπωμένο τμήμα του καταυλισμού, προκειμένου να κάνουν χώρο για τους νεοαφιχθέντες Ουκρανούς.
Η έρευνα (στην Ελλάδα) διεξήχθη από το Ελληνικό Συμβούλιο για του Πρόσφυγες, με την υποστήριξη των Save the Children και Oxfam. Τα πορίσματα και οι συστάσεις προς την Ελλάδα θα μπορούσαν να αφορούν και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που φιλοξενούν ανθρώπους που έχουν διαφύγει από την Ουκρανία καθώς και πρόσφυγες από άλλες χώρες.
Η Κλειώ Νικολοπούλου, δικηγόρος στο Ελληνικό Συμβούλιο για του Πρόσφυγες, δήλωσε:
«Το σύστημα ασύλου είναι διαλυμένο, ακόμη και οι πιο ευάλωτοι πασχίζουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Πρόσφατα, η νομική μας ομάδα παρενέβη σε μια περίπτωση ατόμου το οποίο χρειαζόταν να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση. Δεδομένου ότι δεν μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στο σύστημα ασύλου για να υποβάλει την αίτηση ασύλου του , δεν έχει έγγραφα. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να λάβει ιατρική περίθαλψη ούτε να διεκδικήσει τα υπόλοιπα δικαιώματά του ως αιτών διεθνούς προστασίας».
Η Stephanie Pope, ειδική σε θέματα μετανάστευσης της Oxfam EU, δήλωσε:
«Τώρα βλέπουμε μια νέα τάση εν μέσω συνεχιζόμενων επαναπροωθήσεων στην περιοχή του Έβρου – συγκεκριμένα, την εγκατάλειψη ανθρώπων σε νησίδες χωρίς τροφή ή νερό. Μόνο κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα, υπήρξαν έξι τέτοιες περιπτώσεις. Παρά τα σαφή αποδεικτικά στοιχεία, η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε πρόσφατα οποιαδήποτε κατηγορία για επαναπροωθήσεις μετά από μία αμφίβολης ποιότητας τρίμηνη έρευνα που διεξήγαγε μία αρχή η οποία δεν είναι κατάλληλη για τον σκοπό αυτό, και η ΕΕ εξακολουθεί να εθελοτυφλεί ως προς τη συμμετοχή της Frontex σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ελληνικά σύνορα».
Η απόκριση της ΕΕ στους ανθρώπους που διαφεύγουν από την Ουκρανία αποδεικνύει ότι η παροχή ανθρώπινων συνθηκών και προστασίας σε άτομα που αναζητούν ασφάλεια είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης, κάτι που απουσιάζει τα τελευταία χρόνια.
Ο Daniel Gorevan, σύμβουλος συνηγορίας στη Save the Children, δήλωσε:
«Περίπου 6.000 παιδιά από την Ουκρανία έχουν πλέον καταφύγει στην Ελλάδα. Η ταχεία ανάληψη δράσης εκ μέρους της ΕΕ και της ελληνικής κυβέρνησης για την προστασία των παιδιών που διαφεύγουν από τη βία στην Ουκρανία θα έπρεπε να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Αντ’ αυτού, η θετική υποδοχή των ανθρώπων που εγκαταλείπουν την Ουκρανία έχει δημιουργήσει μία απόκριση δύο ταχυτήτων στο προσφυγικό: παιδιά από τη Συρία, το Αφγανιστάν, τη Σομαλία ή από αλλού αντιμετωπίζουν βίαιες επαναπροωθήσεις, περιορισμένες ή καθόλου υπηρεσίες, και στιγματίζονται ως “παράνομα” από την κυβέρνηση».
Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις ζήτησαν τη λήψη άμεσων μέτρων από την ΕΕ και την Ελλάδα για να αντιμετωπιστεί το χάσμα ανάμεσα στον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων που διαφεύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και εκείνων που διαφεύγουν από άλλες συγκρούσεις. Αυτά τα μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνουν:
Αποφυγή μεροληπτικής ρητορικής και πρακτικών που κάνουν εσφαλμένη διάκριση ανάμεσα σε «πραγματικούς πρόσφυγες» από την Ουκρανία και σε άλλες εθνικότητες.
Σεβασμό της διεθνούς αρχής της μη επαναπροώθησης, επιτρέποντας την πρόσβαση όλων των αιτούντων άσυλο στο ελληνικό έδαφος.
Αντικατάσταση του ισχύοντος συστήματος καταγραφής των αιτήσεων ασύλου στην ηπειρωτική Ελλάδα με μια εναλλακτική λύση που θα βασίζεται στη διαδικτυακή πλατφόρμα που δημιουργήθηκε για τους Ουκρανούς πρόσφυγες.
Διασφάλιση της αποτελεσματικής διερεύνησης όλων των καταγγελιών περί επαναπροωθήσεων που φέρονται να διέπραξαν οι ελληνικές αρχές, καθώς και τυχόν συνενοχής της Frontex σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις.
