Ξεκινώ αυτό το σύντομο σχόλιο με την υπόθεση εργασίας πως όλη η ελληνική κοινωνία γνωρίζει, μέσες άκρες, το συμβολισμό της επετείου του Πολυτεχνείου. Γνωρίζει, για παράδειγμα, πως δεν είναι μια μουσειακή επέτειος μνήμης, ούτε φόρος τιμής στην περιβόητη «γενιά του Πολυτεχνείου» που με τρόπο εξισωτικό συνδυάζεται με μια μεταπολιτευτική πολιτική κατάσταση της επίπλαστης ευμάρειας, των λίγων, και την πολιτική εξαργύρωση μιας νεανικής τρέλας. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, πως σε μια χώρα που ο καπιταλισμός έχει δείξει, για πέντε και πλέον χρόνια, το πραγματικό, βέβηλο, ανήθικο και χυδαίο πρόσωπό του, αυτή η επέτειος δεν είναι απλώς «μια συνήθεια που έγινε λατρεία», αλλά μια ακόμη μορφή αντεπίθεσης στη σημερινή μορφή του ολοκληρωτισμού. Η ψευδαίσθηση της ελευθερίας λόγου και έκφρασης, η φενακισμένη οπτική που συμπυκνώνει την πολιτική ανάλυση σε ποστ, μπλογκ και λινκ, καταλύεται από την εξαθλίωση, την καταπάτηση κάθε μορφής ελευθερίας, ουσιαστικής ελευθερίας, αφού η ελευθερία χωρίς την υλική και ηθική επιβίωση, χωρίς την αξιοπρέπεια είναι απλώς αίτημα κάποιων ΜΚΟ και powerpoint στα TedX.
Το αίτημα των εξεγερμένων γονιών μας για «Ψωμί, Παιδεία και Ελευθερία» ακούγεται ακόμη στα αυτιά των πεινασμένων, στις σχολικές αίθουσες χωρίς καθηγητές, στα διαλείμματα των διαφημίσεων, στα μάτια των προσφύγων, στα βάθη της Μεσογείου. Την ίδια ώρα που, συνεπείς στη θλιμμένη γιορτή, θα διαδηλώνουμε –οι νεότεροι για να ζήσουν «της γενιάς τους τα Πολυτεχνεία», εμείς οι ενδιάμεσοι για να προλάβουμε να ζήσουμε και οι κάπως μεγαλύτεροι για να ξαναζήσουν μαζί μας- η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών διοργανώνει «περφόρμανς» με τίτλο «Ακρόαση για μια Διαδήλωση». Ο πολιτισμός στα καλύτερά του λοιπόν, επιχορηγούμενος μάλιστα κι από το Athens Intercontinental. Να αγνοεί την πραγματικότητα, να καλεί σε οντισιόν για διαδήλωση την ώρα που λίγα μέτρα παρακάτω θα συμβαίνει η πραγματική διαδήλωση, η πραγματική ζωή, το πραγματικό μοίρασμα, η ζώσα «περφόρμανς». Επιπλέον, ο ίδιος ο όρος «περφόρμανς» δηλώνει την κενότητα του εγχειρήματος. Πολιτισμός των ιδρυμάτων, ψευδαίσθηση επαναστατικότητας, η ζωή ως περφόρμανς - ελληνιστί δρώμενο - εν αγνοία του δρώντος δρωμένου και εναντίον του, της κοινωνίας που ανασαίνει, που μοχθεί που ελπίζει, οργίζεται, απογοητεύεται και, ευτυχώς για ένα κομμάτι της, θυμάται κιόλας.
Στο Δελτίο Τύπου της «περφόρμανς», το λοιπόν, αναφέρεται «Είμαστε ενώπιον μιας νέας μορφής ολοκληρωτισμού;» Ξόρκισμα της αλήθειας ή πρόκληση στη νοήμονα συνείδηση; Η πραγματικότητα των κλειστών αιθουσών απέναντι στην πραγματικότητα των ανθρώπων. Ο ολοκληρωτισμός γίνεται αντιληπτός ως κάτι το ιδεαλιστικά αφηρημένο. Λες και δεν είναι ολοκληρωτισμός το άλεσμα κάθε πολιτιστικής δραστηριότητας, η προσπάθεια εξαγοράς καθεμιας και καθενός που δημιουργικά ανασαίνει από τα Ιδρύματα των πλοιοκτητών με τη φαιά χρηματοδότηση. Λες και δεν είναι ολοκληρωτισμός το να έχει αντικατασταθεί κάθε μορφή κρατικής, δηλαδή δημόσιας, δηλαδή ελεγχόμενης, χρηματοδότησης και συνεπικουρείας των καλλιτεχνών από την ΣΓΤ και λοιπά Ιδρύματα. Λες και δεν είναι ολοκληρωτικός ένας πολιτισμός των moleskine σημειωματαρίων, των macbook, των ελεγχόμενων και ακίνδυνων καλλιτεχνών, του εμπορίου. Ευτυχώς, υπάρχουν οι ανάγκες μας. Υπάρχει μαζί τους κι ένας κόσμος που ανασαίνει, που φτιάχνει πολιτισμό από ανθρώπους για ανθρώπους, που στις μικρές, υπόγειες συχνά διαδρομές του, θα προτιμήσει την αφάνεια από την ενσωμάτωση. Ένας κόσμος που αντιτάσσει στο «περφόρμανς παντού, ένσημα πουθενά» την κραυγή «Δουλειά για όλους, Τέχνη από όλους».
Γ.Ι.Μ.
