Ο πόλεμος – πάντα ως μια ακραία εκδοχή και συνέπεια της πολιτικής διαμάχης – βγάζει στην επιφάνεια όλες τις εντάσεις, τις αμφισημίες, τις άγνοιες ή τις γνώσεις του κόσμου, γενικά, και της Αριστεράς ειδικότερα. Τρανό παράδειγμα η προετοιμασία και το ξέσπασμα του Α΄ παγκόσμιου πολέμου, οπότε και η Αριστερά, στο κρίσιμο και αποφασιστικό ζήτημα χωρίστηκε στα δυό και έκτοτε αυτά τα δυό τράβηξαν διαφορετική πορεία και δεν ενώθηκαν ποτέ. Φυσικά ήταν τότε μια εποχή μεγάλων εντάσεων, και κυρίως ανόδου του επαναστατικού ρεύματος στην Ευρώπη.
Οι ιστορικές αναλογίες είναι βλέπετε καλές αλλά έχουν περισσότερες παγίδες από όσες ευκολίες, ή για την ακρίβεια έχουν τόσες παγίδες όσες ευκολίες δείχνουν πως έχουν.
Ένας ανάλογος διχασμός εμφανίζεται και σήμερα, με αυτόν τον πόλεμο. Έχει ανάψει έντονα πάθη εντός της χειμαζόμενης Αριστεράς, ιδιαίτερα της κομμουνιστικής στόχευσης, τόσο πιο πολλά όσο πιο μεγάλη είναι η δυσκολία της να παρέμβει και να επιδράσει στα γεγονότα.
Ίσως μια ακόμη ευκαιρία για νέες μικρές οριοθετήσεις, νέα σύνορα και περιχαρακώσεις ιδιοκτησιών αλήθειας, που καθιστούν υπερήφανους τους υποστηρικτές τους, τόσο πιο υπερήφανους όσο πιο λίγους ή πιο μόνους. Η αλήθεια είναι προνόμιο των ελάχιστων – αυτοί μόνοι θα κατακτήσουν τη βασιλεία των γήινων ουρανών.
Κι όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα, επειδή η ευγένεια θεωρείται συνήθεια αστικού τύπου, οι αντιπαραθέσεις έχουν τέτοια οξύτητα που γκρεμίζουν όσες γέφυρες έχουν διατηρηθεί όρθιες αυτά τα χρόνια. Σχεδόν αγεφύρωτα, όπως τουλάχιστον φαίνονται από τη πρώτη αξιολόγηση των λόγων που αντιτίθενται, χάσματα χωρίζουν τις απόψεις. Τι για προδοσίες γράφεται, τι για αποστασίες!..
Με όλο το σεβασμό, ας μου επιτραπεί μια παρότρυνση και ένα σχόλιο:
Ας εξασκήσουμε περισσότερο την υπομονή και την ανοχή μας.
Ζούμε σε μια εποχή που αποτελεί μεταίχμιο. Ο Λένιν δεν ζει ανάμεσά μας, και δεν ξέρω αν αυτό είναι καλύτερο ή αναπόφευκτο. Κι έτσι ας μην αναζητεί ο καθένας στο δικό του χώρο την αυθεντία του Λένιν. Κυρίως όμως την πόζα.
Έχουμε μια κληρονομιά εσωτερικών πολέμων, όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εχθρός, αποστάτης ή προδότης. Αλλά έχουμε και μια δημιουργική και ουσιαστικότερη πλευρά στη λενινιστική κληρονομιά μας, την μελέτη, ανάλυση και εκτίμηση σε βάθος της νέας και ανεπανάληπτης κάθε φορά πραγματικότητας, την οποία οφείλουμε να τιμάμε αναλόγως!
Καθώς αυτό είναι τώρα, όπως και κάθε φορά, που μπορεί να οδηγήσει έξω από το αδιέξοδο του λαβύρινθου.
Ο χαρακτήρας του σημερινού καπιταλισμού (και του ιμπεριαλισμού) είναι ένα κεφαλαιώδες θέμα της ανάλυσής μας. Αν αυτό δεν το κάνουμε συγκεκριμένη πράξη και έρευνα, εγκλωβίζουμε τον εαυτό μας στο στενό πλαίσιο ενός κόσμου παγίδας κι όχι στον ορίζοντα του πραγματικού.
Σαν εκείνη την ιστορία του ποντικιού του Κάφκα, το οποίο καθώς μπήκε στην παγίδα μονολογούσε: πόσο στενός έγινε ο κόσμος!
Αυτή η νέα πραγματικότητα εξελίσσεται τα πολλά τελευταία χρόνια μπρος στα άπορα μάτια μας: γνώρισε το μεγάλο κραχ των καταρρεύσεων του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, έζησε την ακμή και τον εκμαυλισμό, και την παρακμή, του νεοφιλελευθερισμού, βίωσε μια οικονομική κρίση, ζει τον τωρινό πόλεμο και την άμεση απειλή του επόμενου, βλέπει μπρος της να ορθώνεται ένα καπιταλιστικό οικοδόμημα το οποίο δεν μπορεί να αντέξει το βάρος και των δικών του προσδοκιών, εξελίσσεται εν μέσω μιας τεχνολογικής επανάστασης η οποία καθιστά τα εργαλεία της πληροφορικής απόλυτα όπλα οικονομικής εξάρτησης κρατών, συνειδησιακής εξάρτησης ανθρώπων, πολιτισμικής εξάρτησης «αιώνιων» πολιτισμών.
Αυτή ή νέα πραγματικότητα παράγει νέους συσχετισμούς, νέα υποκείμενα, απαιτεί νέες στρατηγικές στοχεύσεις.
Ένα μόνο στοιχείο μου φαίνεται εκκωφαντικό: Οι ΗΠΑ και οι εταιρείες πληροφορικής που εξαρτώνται και εξαρτούν και υπηρετούν την κυβέρνηση είναι οι αποκλειστικοί κύριοι τoυ υπολογιστικού νέφους (του περίφημου cloud) όπου συγκεντρώνονται όλες οι ηλεκτρονικές πληροφορίες του πλανήτη. Η εξάρτηση που αυτό δημιουργεί στις χώρες της Ευρώπης είναι μεγαλύτερη από την ενεργειακή, την οικονομική, ίσως δε και την στρατιωτική. Στην Κίνα και στη Ρωσία διαμορφώνουν το δικό τους «εθνικό» cloud. Αυτό είναι απλώς μια ποσοτική διαφορά από το παρελθόν των ποικίλων εξαρτήσεων, ώστε να καταγραφεί σε μια από τις γνωστές μας κατηγορίες, δηλ. σε αυτά που τα ξέρουμε και τα έχουμε πει;
Όλα αυτά συγκροτούν εκείνο που στην ανάλυσή μας πριν κάποια χρόνια προσπαθήσαμε να ορίσουμε ως ολοκληρωτικό καπιταλισμό, ώστε με βάση την ανάλυσή του να διαμορφώσουμε, να διαμορφωθεί με τη συμβολή πολλών δυνάμεων, το καινούργιο πρόγραμμα του κομμουνιστικού κινήματος και το κομμουνιστικό κόμμα του καιρού μας. Πεπεισμένοι πως τα προγράμματα και τα κόμματα δεν είναι παντός καιρού – αυτό λέει και η ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.
Διότι ο Μαρξ της εποχής μας, όπως λέμε συχνά, θα είναι συλλογικός. Οπότε και η συζήτηση και η δημοκρατία εντός της Αριστεράς απαιτεί νέους όρους.
Φυσικά κανείς δεν μπορεί να κάνει το δάσκαλο και να δείχνει στους άλλους με το δάχτυλο τι είναι σωστό και τι λάθος. Ούτε προφανώς όλες αυτές οι αντιπαραθέσεις είναι ματαιότητες ή «περί όνου σκιάς». Κάθε άλλο. Μέσα από τις αντιπαραθέσεις, τη διασταύρωση επιχειρημάτων, ακόμα και τις καταγγελίες κάποιες φορές, μπορεί να διαμορφωθεί η νέα συλλογική σκέψη και η νέα συνείδηση για την Αριστερά και το κομμουνιστικό κίνημα.
Αλλά τίποτα δεν θα γίνει, όπως μας οδηγούσε κι ο ποιητής, «… αν δεν πάρουμε μέτρα κι εμείς».
