Πηγή: εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 15/2/2023
Η “διπλωματία των σεισμών” του 1999 είχε δημιουργήσει κλίμα ευφορίας. Κατέληξε σε απτά αποτελέσματα στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Ποια ήταν αυτά;
Πρώτο, η αποσύνδεση της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ από την επίλυση του κυπριακού. Αυτό θεωρήθηκε επιτυχία από την ελληνική κυβέρνηση, καθώς υποτίθεται ότι η ΕΕ θα ήταν μια ασπίδα στον τουρκικό επεκτατισμό. Τα είκοσι και πλέον χρόνια που πέρασαν από τότε ανέδειξαν μια διαφορετική εικόνα. Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ καθόλου δεν περιόρισε την τουρκική επιθετικότητα σε βάρος της Κύπρου.
Δεύτερο, η Τουρκία πέτυχε να αναγνωριστεί ως χώρα υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ. Αυτή ήταν μια ξεκάθαρη επιτυχία της τουρκικής πλευράς.
Τρίτο, το κείμενο των συμπερασμάτων ήταν -επιεικώς μιλώντας- προβληματικό (βλ. και Α. Συρίγος, Ελληνοτουρκικές σχέσεις, εκδ. Πατάκη, 2015, σελ. 550). Αναφερόταν σε "κάθε εκκρεμή διαφορά" καθώς και σε "άλλα συναφή θέματα" στις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας. Αναγνώριζε δηλαδή την τουρκική θέση ότι δεν υπάρχει μόνο το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Νομιμοποιούσε στην ουσία το σύνολο των διεκδικήσεων της Τουρκίας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η τότε “διπλωματία των σεισμών” συνέβαλε απλώς στο ξετύλιγμα σχεδιασμών που προϋπήρχαν. Όλα αυτά τελούσαν υπό τις ευλογίες του αμερικανικού και ευρωενωσιακού παράγοντα.
Τι μέλλει γενέσθαι με τη σημερινή “διπλωματία των σεισμών”; Φαίνεται πως μπορεί να οδηγήσει σε μια ύφεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Είναι όμως προφανές ότι αυτή θα είναι περιορισμένη, λόγω των διεθνών και περιφερειακών συνθηκών. Η ανάδειξη της Άγκυρας ως περιφερειακής δύναμης και οι αντίθετες στο διεθνές δίκαιο αξιώσεις της δεν θα υποχωρήσουν ούτε μακροπρόθεσμα ούτε μεσοπρόθεσμα.
Το γεγονός μάλιστα ότι η σύγχρονη “διπλωματία των σεισμών” τέθηκε και πάλι υπό τις ευλογίες του αμερικανικού και ευρωενωσιακού παράγοντα, πρέπει να μας καθιστά ακόμη περισσότερο επιφυλακτικούς. Οι ΗΠΑ ιδίως επιθυμούν να κατευνάσουν το καθεστώς της Άγκυρας για να επιτύχουν την πολυπόθητη ενότητα του ΝΑΤΟ. Μόνο έτσι μπορούν να φέρουν σε πέρας τη σύγκρουση με τη Ρωσία, την Κίνα και γενικότερα τα σχέδιά τους για ηγεμονία. Στο πλαίσιο αυτό θα ζητηθούν από την ελληνική πλευρά και άλλες υποχωρήσεις.
Αυτή η “διπλωματία των σεισμών” δεν έχει καμιά σχέση με τη διπλωματία των λαών. Διπλωματία των λαών σημαίνει αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια είτε για την αντιμετώπιση φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών όπως ο σεισμός, είτε για την αντιμετώπιση της φτώχειας, της κοινωνικής αδικίας και της καταπίεσης.
Η διπλωματία των λαών αναπτύσσεται μπροστά στα μάτια μας αυθόρμητα ανάμεσα στους καθημερινούς ανθρώπους των δύο λαών όσο και ανάμεσα στους μαζικούς φορείς των εργαζομένων. Αυτή είναι η πραγματική διπλωματία των σεισμών. Αυτή μόνο μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της πίεσης για ειρήνη στο Αιγαίο και στην ευρύτερη περιοχή μας καθώς και για σεβασμό στο διεθνές δίκαιο.
Ο Δημήτρης Καλτσώνης είναι καθηγητής θεωρίας κράτους και δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
