Η σημερινή Κυριακή είναι για κάποιους ανθρώπους μια δύσκολη ημέρα. Σ’ αυτήν, σχεδόν για τους ίδιους ανθρώπους, προστέθηκε πριν δυό βδομάδες μια ακόμη δύσκολη ημερομηνία.
Είναι προσθήκες που δεν προσθέτουν απλώς. Επιβαρύνουν δυσανάλογα τη μνήμη.
Είναι η αίσθηση όπως όταν χάνεις το χώρο μέσα στον οποίο ζεις, μια ξαφνική ή μια προετοιμασμένη κατολίσθηση, έκρηξη, κατεδάφιση τον αλλάζει, σχεδόν τον αφανίζει. Μετά γυρνάς κι εκεί που πριν ήσαν σπίτια, δρόμος, δάσος, βρίσκεται ξερό τοπίο. Και στην προκειμένη περίπτωση είναι πιο δύσκολη η ανοικοδόμηση.
Την 1/11/11, την ημέρα της αλληλουχίας των άσσων, αποχώρησε ο Κώστας Τζιαντζής. Στις 15/10/2020 ακολούθησε τον ίδιο δρόμο ο Γιώργος Δελαστίκ. Δυό άνθρωποι που αποτελούσαν έδαφος, δρόμο, δάσος, σπίτι, τοπίο μέσα στο οποίο ζούσαμε και ανασαίναμε κάποιοι άνθρωποι – πολλοί περισσότεροι από όσους το είχαν συνειδητοποιήσει.
Αυτή είναι μια αναγκαία υπενθύμιση για να καταγραφεί όχι μόνο η συναισθηματική αλλά η πολιτική απώλεια.
Εννοώ να τους συνδέω αυτούς τους δυό ανθρώπους, όχι με το νήμα της δικής μου καρδιάς, αλλά με την καρδιά των γεγονότων. Άπειρες ώρες αφιέρωσαν να συζητούν μεταξύ τους. Καμιά φορά ευτυχούσα να είμαι ακροατής. Τίποτα λιγότερο από αναλύσεις για όλο τον πλανήτη. Και αφού διέσχιζαν τη γη στα πλάτη και στα μήκη της κατέληγαν στον μικρό μας κόσμο, όχι ως μερίδα αμελητέα κι αμήχανη, αλλά ως μέρος αυτού του όλου. Μπορεί μερικές φορές να ξεχνιόνταν τα άμεσα καθήκοντα, εκεί που εντρυφούσαν μεθοδικά οι άλλοι (και μας έπιαναν συχνά απροετοίμαστους), αλλά τα μεγάλα ήσαν στο χάρτη μας, εικόνα πειστική.
Είναι η συνεπής επιβεβαίωση της σημασίας που έχει η συνάντηση σπουδαίων ανθρώπων και επίσης το πως επιδρά ο ένας στη διαμόρφωση του άλλου.
Είναι η συνεπής επιβεβαίωση πως κανείς δεν είναι δημιούργημα του εαυτού του και μόνο, πως είμαστε το σύνολο των κοινωνικών μας σχέσεων που έλεγε κι η θέση για τον Φόϋερμπαχ, συνεπώς και, σε ορισμένα επίπεδα, των φίλων, των συντρόφων που επιλέξαμε να συνδεθούμε, να ακολουθήσουμε.
Φυσικά, δεν έχω να θυμάμαι μόνο τις ώρες που μελετούσαν τις πολιτικές συμπεριφορές του πλανήτη. Είναι οι πολύ περισσότερες ώρες του γέλιου, της επικοινωνίας, της κοινής ανάσας. Στις αναμνήσεις αυτά ανακαλούνται πιο συχνά. Είναι και τα πιο επώδυνα.
Λοιπόν, σύντροφοι, δεν είναι μόνο πως αφήσατε τη δουλειά μισή – έτσι κι αλλιώς και πάντα η δουλειά μένει στη μέση. Είναι και που δεν μας ακούτε πια. Έτσι κι αλλιώς μερικές φορές δεν ακούγατε και στις καλές σας μέρες. Τώρα όμως δεν ακούτε με πλήρη νομιμοποίηση. Εμείς από συνήθεια θα εξακολουθούμε να σας απευθυνόμαστε. Έστω γιατί με την εντύπωση της παρουσίας σας και μόνο οι συλλογισμοί μας απαιτείται να γίνονται πιο ολοκληρωμένοι. Να μην υποκύπτουν στην ευκολία. Θα φαίνεται ή θα φανταζόμαστε πως φαίνεται το συγκαταβατικό χαμόγελό σας, που είναι χειρότερο από απόρριψη.
Πως τόλεγε κι ο ποιητής με ύφος που εσείς ποτέ δεν δεχτήκατε να πάρετε: “εσείς να δούμε τώρα”!..
