Οι πράξεις έχουν πάντα, τουλάχιστον, δυό αξίες. Η μια η κυριολεκτική, που παράγει το άμεσο αποτέλεσμα. Η άλλη συμβολική που εμπεριέχει το άμεσο αλλά πολλαπλασιάζει στο χώρο και στο χρόνο τις σημασίες της.
Όταν ο πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης το Νοέμβριο του 1973 Ευάγγελος Σδράκας κάλεσε την αστυνομία να μπεί στο Πανεπιστήμιο, εξ ου και η μετέπειτα επωνυμία του «πρύτανης των τανκς», παρήγαγε ένα άμεσο και ένα συμβολικό αποτέλεσμα. Το δεύτερο διατηρεί την αξία και την επικαιρότητά του μέχρι σήμερα.
Ομοίως και η πράξη ενίσχυσης των φοιτητών από τον καθηγητή τότε της Αρχιτεκτονικής Σχολής Δημήτρη Φατούρο ή, ακόμη περισσότερο η πράξη της Συγκλήτου του Πολυτεχνείου της Αθήνας τότε.
Ένα πορτρέτο του Θόδωρου Αγγελόπουλου στον τοίχο ενός πανεπιστημίου έχει μια άμεση σημασία. Τη διακόσμηση ενός τοίχου με την υπενθύμιση του μεγάλου δημιουργού και του έργου του. Και έχει μια πολύπλευρη διαχρονική συμβολική σημασία. Το βλέμμα που απεικονίζει είναι «το βλέμμα του Οδυσσέα», της ιστορίας, της συνείδησης, του κόσμου που βουλιάζει και παλεύει τρόπους να μείνει πάνω απ’ το νερό και ν’ ανασαίνει ακόμη.
Όταν η μπατανόβουρτσα αναλαμβάνει να εξαφανίσει το πορτρέτο, και το βλέμμα προφανώς, παράγει επίσης δυό, τουλάχιστον, αποτελέσματα. Το πρώτο είναι η αποκατάσταση της τάξης που παραβιάστηκε από το «αυθαίρετο» εικαστικό έργο. Κι έτσι ο τοίχος παραδίδεται λευκός όπως τον γέννησε ο κατασκευαστής του και αισθητικά … άρτιος! Το δεύτερο, είναι ο συμβολισμός της αισθητικής, καλλιτεχνικής, κοινωνικής και πολιτικής αντίληψης της Συγκλήτου. Και όχι μόνο της Συγκλήτου.
Είναι ο συμβολισμός ενός καιρού που φοβάται τα βλέμματα των δημιουργών.
Γεγονός που ασφαλώς σημαίνει ταυτόχρονα πως τα βλέμματα αυτά διατηρούν δύναμη και επιρροή, παρά την απαξίωσή τους.
«Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί», όπως έγραφε ο Γιώργος Σεφέρης, αλλά η μνήμη είναι ο τρόπος να μην μας αρπάξει στο στόμα του ο καιρός, το σημερινό θηρίο, και μας καταβροχθίσει.
Αυτή τη μνήμη σβήνουν οι «αρμόδιοι» πάσης φύσεως. Μόνο εμείς, οι ποικίλοι εμείς, έχουμε μείνει να της οφείλουμε υπεράσπιση.
Όπως κάθε φορά! Όπως πάντα!..
